Ախմախը

Ամեն բան չէ, որ պետք է գրվի: Նույնն է կարդալու դեպքում` ամեն ինչ չէ, որ կարդացվում է:

Այդպիսին է այս պատմությունը, որ գրվեց չգիտեմ, թե ինչու, ում համար, և չգիտեմ` որտեղ, ինչու ծնվեց այն գրելու միտքը ու գրվեց: Գրվեց՝ իմ կամքից անկախ: Սա իրականում չկայացած կամ գուցե կայացած մի քանի ինքնասպանությունների պատմություն է, որ ամեն օր ամեն տեղ լինում է, որը մելանխոլիկներն ու սանգվինիկները յուրովի են մեկնաբանում, անհավատները հրճվում են, հավատացյալները` լռում:

Սա պատմություն է, որտեղ մահը հոգեվիճակ է, ապրելը՝ պատահականություն:

Վերջապես, սա մի պատմություն է, որը ոչնչի մասին է, որը կարող էր և չգրվել, բայց չէր կարող չլինել:

Այս պատմության հերոսին հանդիպեցի առերես, որին մի քանի օր առաջ հարազատ կույսն ասել էր՝ ախմախ, ասել է թե՝ լքել էր:

Տնտեսական խանութում պարաններն էր շոշափում, գլխով վերև-ներքև չափուձև անում, երբ նրան խանութպանը հարցրեց, թե ինչո՞վ կարող է օգնել: Նրա՝ «ո՞ր տեսակն է լավը» հարցին, խանութպանը կատակով պատասխանեց. «Կախվելու համար բոլորն էլ հարմար են»: Հետո ճշտող հարց տվեց. «Քանի՞ մետր է պետք»:

«Դե, կախվելու համար»,- կմկմաց նա և կասկածանքով ավելացրեց. «Երևի մեկուկես մետր, հը՞»:

Խանութպանին թվաց` գնորդը կատակում է, քթի տակ ժպտաց ու կրկնեց հարցը` ավելացնելով «կոնկրետ» բառը:

«Մեկուկես, մեկ ու վաթսուն, եսիմ…»,- չէր կողմնորոշվում նա:

Խանութպանը լրջացավ, բռնելով նրա թևից, քաշելով տարավ դեպի դուռը: «Հո դու ախմախ չես, դուրս արի խանութից»,- ասաց ու ավելի բարձր, որ մյուսները լսեն, գուցե նաև կարեկցեն իրեն. «Էս ի՞նչ փորձանք էր: Պատկերացնո՞ւմ եք` սրան պարանը տամ, մի ժամից քաղմասը գալու ա հետևիցս: Փորձանք ա, արա´»: Ասաց ու նրան դուրս հանեց խանութից. «Գնա, գնա, Վերնիսաժից առ, ինձնից՝ հեռու»:

Արդեն մթնում էր: Դատարկված փողոցներում աշնանից չտարբերվող գարնան հեղեղ էր: Անձրևի ապտակող արծաթե շիթերի մեջ դեղին արյան հետքեր կային: Դրսում անդունդ էր, ներսում՝ դատարկություն: Հեղձուկ գարուն էր:

Ինքն էլ չհասկացավ` երբ և ինչպես հայտնվեց բաժանված քաղաքն իրար կապող կամրջին: Ախմախը, ճաղավանդակին հենված, հայացքը՝ ձորի քարերին, մտածում էր՝ ինչո՞ւ են ոմանք ընտրում դաժան անկումը, երբ կա ավելի քաղաքակիրթ տարբերակ՝ պարանը:

Դեռ երկար կմտածեր, եթե կողքին հայտնված ոստիկանը թևից չբռներ:

- Ի՞նչ ես անում, հլը էս կողմ արի:

- Մտածումեմ,- ասաց Ախմախը:

- Մտածո՛ւմ եմ, - փնթփնթալով կրկնեց ոստիկանը, - մտածողիս նայի:

Ոստիկանը, որ արդեն առնչվել էր բանվորի, էլեկտրիկի, նախկին պարուհու, խաղամոլ գործարարի, նույնիսկ՝ ճապոնացի տուրիստի հետ, առաջին անգամ էր մտածողի հանդիպում:

- Գնա, ուրիշ տեղ մտածի, мыслитель, այստեղ միայն գժերն են գալիս,- ասաց ոստիկանը:

- Դժբախտները,- ուղղեց Ախմախը:

- Դժբախտությունից են գժվում,- ասաց ոստիկանը,- եթե մտածում ես, ուրեմն դեռ չես գժվել:

- Ես ձևերի տարբերություն եմ փնտրում:

- Ախմա´խ,- ասաց ոստիկանը,- ի՞նչ տարբերություն:

- Տխմա´ր,- մտքում պատասխանեց Ախմախը,- արյուն չեմ սիրում:

- Մարդիկ արյան կարոտ են,- ասաց ,- նրանք արյան վրա են հավաքվում:

- Գնա, մտածի, երբ տարբերությունը չգտնես և մնաս այս տարբերակի հույսին, կգաս, չտեսնելու կտամ,- հեգնեց ոստիկանը,- եթեկ ուզես, էն ֆոտոգրաֆին էլ կկանչեմ, պահը կանմահացնի, տելևիզորով էլ ցույց կտան:

- Իսկ եթե ...,- շարունակությունը կուլ տալով` նայեց ոստիկանին: - Դուք ո՞ր տարբերակը կընտրեիք:

- Ե՞ս,- զարմացավ ոստիկանը,- ես այստեղի տերն ու տիրակալն եմ, իմ տարբերակը ոչ համոզելով է, ոչ էլ՝ ծանոթի միջոցով: Ես մտածելու բան չունեմ:

- Այդ դեպքում ինչու ես ինձ խանգարում:

- Որովհետև սա իմ գործն է, ես ուրիշ պարտականություն չունեմ,- ասաց ոստիկանը:

- Անդարդ մարդ ես, երանի՝ քեզ,- կծեց Ախմախը:

- Մարդը դարդով է ծնվում, մտածող ես ձևանում, բայց հասարակ բաներ չգիտես,- ծիծաղեց ոստիկանը:

«Ինչ երջանիկ են նրանք, ովքեր մտածելու բան չունեն»,- ճանապարհին խորհում էր Ախմախը, երբ գրպանի հեռախոսի ծնգոցը կտրեց նրան մտքերից:

Բացեց հաղորդագրիչը:

- Ինչ ես անում, լավ ե՞ս,- կարդաց:

- Մտածում եմ,- գրեց Ախմախը:

- Ի՞նչ ես մտածում,- ծնգաց հեռախոսը:

- Ոչինչ: Ոչնչի մասին եմ մտածում,- պատասխանեց Ախմախը:

- Լավ անձրև է գալիս, իմ սիրած եղանակն է,- նորից ծնգաց հեռախոսը:

- Գիտեմ, երկինքը լացում է, ոստիկանը՝ ծիծաղում,- գրեց Ախմախը:

- Ի՞նչ ոստիկան, որտե՞ղ ես:

- Կամրջին կամ պարանի ծայրին, ի՞նչ տարբերություն:

Պատասխանը չուշացավ: «Դու մազոխիստ ես»,- գրել էր ու, հետո ավելացրել. «Ախմախ»:

Երբ արդեն տուն էր մտնում, հեռախոսը դարձյալ ծլնգաց: Նա էր, գրել էր. « Պետք է կանգ առնել ու նորից սկսել: Հեշտ չէ, բայց անհնար էլ չէ: Փորձի´ր, կստացվի»:

Ախմախն ուզում էր պատասխանել, ուզում էր ասել, որ նման շրջադարձի ինքը պատրաստ չէ, թեև զգում էր, որ այդ օրը գալու է, բայց չէր ուզում հավատալ, չէր պատկերացնում այն դատարկությունը, որ ապրելու էր, բայց մտածեց` անիմաստ է, ոչինչ չգրեց: Մոտեցավ համակարգչին, հավաքեց գաղտնաբառը և սառը քրտինք իջավ վրան. լրահոսի պատին ոստիկանի նկար էր` քարերի մեջ` արյան մեջ՝ ջնջխված գլխով, և մեծ-մեծ տառերով վերնագիրը՝ «Ոստիկանը ցած է նետվել կամրջից և մահացել»:

Հարություն ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

Հ.Գ.

Անդարդ էինք, գրում էի, երիտասարդները կարդում էին ու մի օր զանգեց Արամը, թե՝ պարոն Հարությունյան թույլ կտա՞ք Ձեր պատմվածքի հիման վրա ֆիլմ նկարեմ:

Դիպլոմային աշխատանքի տեսանյութի հղումը։

Մեկնաբանություններ